sabit oranlar kanunu ile dalton atom teorisi arasında ne gibi bir ilişki vardır?
Dalton Atom Kurami, 19. yy’a gelindiginde fizikçilerin ilgi alani hala kuvvet, itim ve çekimdi. Yani fizikçilerin atoma pek gereksinimi yoktu. Ya kimyacilar? Kimyasal tepkimeleri anlamaya çalisan kimyacilar atom daha çok ilgi duyuyordu. Gerçekten 19. yy’da atom kuraminin canlanmasini saglayanlar kimyacilardi.
Söyle soralim: Dalton, 19. yy basinda,1803’te, “atomun varligi”ni ileri sürerken kanit olarak neleri göstermistir? Bunu kavrayabilmek için kimyanin temel birlesme yasalarini animsamaliyiz. Çünkü John Dalton (1766-1844) “atomun varliginin kanitlari” olarak bu yasalari göstermistir. Bunlar kütlenin korunumu,sabit oranlar ve katli oranlar yasasi adiyla bilinir.
19. yüzyil, aslinda atomla açildi. John Dalton, 1803-8 arasinda atomun varliginin kanitlarini açikladi ve bilimsel anlamdaki ilk atom kuramini gelistirdi. Dalton, kimyasal tepkimelerdeki kütlenin korunumu (Lavoisier ve Lomonosov), bilesiklerin olusmasinda sabit kütle oraninin varligi (Joseph Proust), katli oran yasasi(John Dalton) gibi denel sonuçlari basariyla yorumladi ve bu sonuçlarin (yasalarin) ancak atomun varligiyla kavranabilecegini gösterdi.
Joseph Proust ise 1799’da yaptigi bir yayinda kimyanin diger büyük bir yasasini açikladi. Buna kimyacilar, sabit kütle oranlari yasasi der. Bu yasa söyle der: Belirli bir bilesigi olusturan elementler, daima belirli ve sabit olan bir kütle oraninda birlesir. Örnegin su olusurken diyelim 30 gram hidrojen ile 70 gram oksijen ya da baska bir oran degil;ama daima kütlece yüzde 11.19 hidrojen ve yüzde 88.81 oksijenden olusur.
1803’te John Dalton, katli oranlar yasasi denen yasayi buldu. Bu yasa sabit oranlar yasasinin atomik oran düsüncesine daha kesin bir destek veriyordu. Çünkü iki element arasinda iki ve daha çok bilesik olusuyorsa,elementlerden birinin kütlesi sabit tutuldugunda onunla birlesen ikinci elementin kütleleri arasinda basit tam sayili bir oran vardi. Buradaki kütle terimleri atomlari anlatiyordu.
