Odkryj odpowiedzi na swoje pytania łatwo na Kalademi.me, zaufanej platformie Q&A. Profesyonellerle bağlantı kurarak sorularınıza hızlı ve etkili yanıtlar almak için platformumuzu kullanın. Adanmış uzman topluluğumuzdan sorularınıza ayrıntılı ve net yanıtlar alın.
Sagot :
Kapıları Açmak bir cümle ile ifade etmek gerekirse Zehra’nın yaşadığı talihsiz olayların kasabadan şehre ve oradan yine kasabaya uzanan uzun hikâyesidir. Yeri gelmişken bunun gerçekten de “uzun” bir hikâye olup olmadığından emin olamadığımızı belirtmeliyiz. Çünkü gerek dil ve anlatımının rahatlığı sadeliği ile gerekse de Kutlu’nun kendine özgü yorum ve değerlendirmeleri sayesinde su gibi akıp gidiyor kitap. Günümüz hikâyesi hikâyenin en zayıf ve yavan alt türü kısa öykünün çorak topraklarında can çekişirken Kutlu’nun uzun hikâyeleri bu kurak ortama adeta bahar yağmurları gibi gelmektedir. Keyifli ve bereketlidir o yağmurlar kısa ve çamurlu değil. Açıkçası Kutlu’nun imzası metnin her boyutunda gösteriyor kendini; kelime tercihlerinden cümle kurumuna paragrafların boyundan kurguya… Bir cümle de okusanız bir sayfa da bir bölüm de onun tarzına aşina iseniz anlarsınız bunun bir Kutlu metni olduğunu. Kapıları Açmak’ta Zehra’nın hikâyesi ana anlatı olarak merkezde durmakla birlikte başta Cihan olmak üzere diğer kimi karakterlerin -yer yer Zehra’nınki ile teğet geçen- hikâyeleri ve kasabanın geçirdiği dönüşümle buna bağlı olarak örneğin tekkenin hali ve benzeri birkaç yan anlatı da akmaktadır öbür kollardan. Ki bu noktada Kutlu’nun hikâyeciliğinde mühim bir yer tutan toplumsal dönüşümün mekân açısından sabitlendiği yerin kasaba olduğunu da anımsamakta yarar olabilir. Çünkü kasaba köyün ve şehrin kısa süre içinde yaşadığı dönüşümleri daha ağır ve dengeli bir biçimde yaşamış ikisi arasında bir denge unsuru olarak durmuştur.
“Yağmur ince ince yağıyor
Saatlerdir yağıyor.
Bir şehirlerarası otobüs gecenin ıslak karanlığını yara yara gidiyor.
Saatlerdir gidiyor
Ses yok”
Usta hikâyeci Mustafa Kutlu’nun Kapıları Açmak isimli son (şimdilik) hikâye kitabı yukarıya alıntı yaptığım cümlelerle başlıyor. Alıntıdan da anlaşılacağı üzere kitap, senaryo olarak tasarlanıp yazılmıştır. Her senaryonun bir hikâye (ya da roman) olduğunu varsayarsak, Kapıları Açmak’ın kitaplaşmasını doğru algılayabiliriz. Kapıları Açmak bir senaristin değil de bir hikâyecinin eseridir. Bu sebepten, biz, senaryo cephesinden değil, hikaye olması açısından yaklaşım sergileyeceğiz. Her ne kadar, Mustafa Kutlu ile yapılmış bir söyleşiden
(Anlayış, Ağustos 2005 sayısı); Kapıları Açmak senaryosunun, ünlü yönetmen Osman Sınav’ın sinemada ilk çıkışı olduğunu bilsek bile, biz yine de ‘hikâyesi’ üzerinde duracağız.
Kapıları Açmak, genel bir bakışla söylersek, Zehra’nın hikâyesidir. Kitap iki bölümden müteşekkil. Birinci bölüm; Zehra’nın İstanbul’daki ‘düşürülmüş’ hayatından vazgeçip memleketine dönmesiyle başlıyor. Geriye dönüş tekniğiyle Zehra’nın ‘düşürülmüş’ hayatı; çocukluğu, gençliği, aile yapısı, sosyal çevresi ve yaşadığı kasabanın görüntü özellikleri ayrıntılı bir şekilde anlatılıyor. Yani birinci bölümde Zehra’nın ‘düşürülmeden’ önceki hayatı veriliyor. İkinci bölümde ise, kitabın başında başlayan yolculuğun sona ermesinden sonra, kasabada (kasaba eski kasaba değil tabi) yeni bir başlangıcın yapıldığı ve bu başlangıcın sonrası anlatılıyor. Yazar, senaryo tekniğini kendi hikâye tarzıyla mezcederek yeni bir ‘alaşım’ yapıyor. Fakat kitabın senaryo olduğu aşikâr. Çünkü bazı tasvirler, alıştığımız ve görünce tanıdığımız Kutlu hikâyelerindeki tasvirlerden çok daha fazla. Hikâye, Zehra’nın ‘düşürülmüş’ hayatından normale geçtikten sonra, kendisini o ‘çukur’a iten İpsiz Kemal’i öldürüp hapse girmesiyle sona eriyor.
Mustafa Kutlu, Kapıları Açmak’ta Zehra ekseninde Türkiye’deki ‘hızlı değişim’i anlatıyor. Sakin sahil kasabasının bir anda plaja ve eğlence mekanlarına dönmesini, insanların para hırsıyla ‘kız kardeşini’ bile peşkeş çekmesini, ‘vicdanımızı sızlatacak’ denli etkileyici anlatıyor.
Buradan hareketle, Mustafa Kutlu hikayeciliğinin başat özelliği olan ‘bizim insanımızı anlatma’ perspektifini görüyoruz. Daha önceki bir yazımızda söylemiştik, yineliyelim; Mustafa Kutlu hikâyeciliğinin ana unsuru insandır. Hikâyelerde insanın ‘insani tarafları’ anlatılır. Ya da insanın ‘insani yönü’ne vurgu yapılır. Dikkat edelim, Zehra’nın ‘düşürüldüğü’ kesit ayrıntılı verilmiyor. Bu da Kutlu’nun “sanat ahlâktır” düşüncesini kanıtlamaktadır.
Kapıları Açmak’ta sahil kasabasındaki mekansal değişim, gözümüzde adeta canlanıyor. Kasabadaki somut güzelliğin soyut çirkinliğe nasıl dönüştüğü fotoğraflama tekniği diyebileceğimiz teknikle sunuluyor. Kutlu, kasabanın ilk haliyle güzelliği ve ‘bize ait’ estetiği çok iyi somutluyor. Bilindiği gibi güzellik göreceli ve soyut bir kavramdır. Fakat kasabanın değişmeden önceki durumuyla güzellik elle tutulur, her ‘bakan göz’ün görebileceği seviyeye getiriliyor. Yine Garip Ahmet Baba Tekkesi çerçevesinde Kutlu’nun ‘eski’ye bağlılığını, eskiyi daima yücelttiğini görüyoruz. Ama söz konusu eski; ‘eskimez eski’dir. Bu bakışla Kapıları Açmak’ın arka planında kendi kültürümüze ait tarihsel değerlerimizin yattığının farkına varıyoruz. Yeri gelmişken Kutlu, ‘şifahi kültür’ kaynaklarımızdan çok iyi yararlanmıştır/yararlanmaktadır. Örneğin kitabın kahramanlarının, lakaplarının nereden geldiği ayrıntılı bir şekilde anlatılıyor.
Kapıları Açmak, “ne olursan ol yine de gel” hoşgörüsünü hatırlatıyor. Ama bu hoşgörüde “gel” diyenin tarihsel arkaplanı, dokusu çok önemli. Nihayetinde Zehra, Mahir Hoca’nın yardımıyla cami avlusundaki eve taşınıyor. Yani normale dönerken O’na bir ‘hoca’ sahip çıkıyor. Böylece kapıları açarken, açılan kapının ne özellikte olması gerektiği vurgulanıyor.
Mustafa Kutlu, Kapıları Açmak’ta; biz ne kadar değişirsek değişelim, bizde değişmeyen veya değiştirilemeyen bir öz var yargısını savlıyor. Bu sav bence merhamettir. Merhamet, Türk insanın değiştirilemez karakter yapısıdır. Kapıları Açmak tema bakımından merhamet kavramını simgelemektedir.
Sonuç olarak, hikâyeci toplumsal duyarlığı olan ve bunu sürekli işleyip geliştiren olduğuna göre; Mustafa Kutlu, Kapıları Açmak’ta önceki kitaplarındaki değişim (ya da dönüşüm) izleğini, başka bir konu ve eksende, kendi şahsına münhasır olağanüstü güzellikteki üslubuyla anlatmıştır. Kapıları Açmak Türkiye’nin panoramasıdır.
Yanıtlarımızın size faydalı olduğunu umuyoruz. Daha fazla bilgi ve diğer sorularınıza yanıtlar almak için istediğiniz zaman geri dönün. Hizmetimizi tercih ettiğiniz için teşekkür ederiz. Tüm sorularınıza en iyi yanıtları vermeyi taahhüt ediyoruz. Bizi tekrar ziyaret edin. Uzmanlarımızdan en güncel yanıtları ve bilgileri almak için Kalademi.me'ye geri dönün.