➢ Basit ve Birleşik Zamanlı Fiiler + Ek Fiil
Basit Zamanlı Fiil: Sadece tek bir kip eki almış olan fiilere denir. Basit zamanlı fiiler sadece tek bir haber veya dilek kipi almıştır. Kişi eki alabilirler tabii.
Örnek:
- gördüm (burada fiil sadece görülen geçmiş zaman ekini almıştır)
- sönmüş (sadece duyulan geçmiş zaman almış)
- görüyor (sadece şimdiki zaman eki almış)
- yapmalıyım (sadece gereklilik kipi almış)
Birleşik Zamanlı (Birleşik Çekimli) Fiil: Birleşik zamanlı fiiler birden fazla kip eki almış olan fiilere denir. İki tane kip eki yan yana gelir. Bu kip eklerinden ilki normal, fiili çekimlediğimiz ek, ikincisi ise ek fiildir.
Örnek:
- bakıyordum (burada hem şimdiki zaman eki olan -yor eki alınmış, hem de geçmiş zaman eki olan -du alınmıştır.)
- görmeliydim (burada ilk olarak -meli gereklilik kipi eki, daha sonra -dı/-di geçmiş zaman eki alınmıştır)
BİRLEŞİK ZAMANLI FİİLLER ÜÇE AYRILIYOR:
1. Hikaye Birleşik Zaman: Zaten çekimlenmiş bir fiile -dı/-di/-tı/-ti geçmiş zaman ekinin gelmesi ile oluşur.
Örnek:
- yazmıştık
- dalıyordum
- gelecektim
Bu örneklerde -mış, -yor, -ecek ile çoktan çekimlenmiş olan fiiler hikaye birleşik zaman ile yeniden çekimlenmiştir.
2. Rivayet Birleşik Zaman: Zaten çekimli olan bir fiile -mış/-miş/-muş/-müş geçmiş zaman ekinin gelmesi ile oluşur.
Örnek:
- görmüşmüş
- gelmeyecekmiş
- gelmeliymişim
Bu örneklerde -müş, -ecek, -meli ile çoktan çekimli olan fiiler -mış/-miş ile yeniden çekimlenerek birleşik zamanlı olmuştur.
3. Şart Birleşik Zaman: Zaten çekimli olan bir fiile -se/-sa eklerinin gelmesi ile oluşur.
Örnek:
- seviyorsa
- istersen
- yapacaksam
Burada gördüğün üzere -yor, -er, -acak ile çoktan çekimlenmiş olan fiiler -se/-sa eki ile yeniden çekimlenmiş ve böylece birleşik zamanlı olmuştur.
Kip kaymasını sormuşsun birde: Kip kayması fiilin çekimlendiği fiil çekim ekinden anlam olarak farklı bir zamanı ifade etmesine denmekte, bundan hemen önceki konudan:)
Örnek olarak: "Yarın arkadaşıma gidiyorum." derken -yor, yani şimdiki zaman kullanılmasına karşın yarını, geleceği ifade ettiği için gelecek anlamı vermiş oluyor. Böylece anlam, kip kayması olmuş oluyor.
Bir başka örnek "Ödevlerini hemen bitireceksin!" cümlesinde -ecek, yani gelecek zaman eki kullanılmasına karşın aslında emir verme "ödevlerini hemen bitir!" anlamını taşıdığı için anlam kayması vardır.
İyi Dileklerimle...
#OptiTim❞
