Cevap:
Bitki ve Hayvanların Özellikleri:
Bitkiler ve hayvanlar canlı varlıklardır. Canlı olarak bitki ve hayvanların ortak özellikleri olduğu gibi farklı özellikleri de vardır.
1. BÜYÜME VE GELİŞME:
Tüm canlılar dünya’ya geldikten sonra büyür ve gelişir. Canlının zamanla kütle, hacim ve boyutlarının artmasına büyüme denir. Canlı vücudunun bazı görevleri yapmak için olgunlaşmasına ise gelişme denir. Gelişen canlı yeni yetenekler ve özellikler kazanır.Bitki ve hayvanlarda büyüme farklılık gösterir.Hayvanlar belirli bir büyüklüğe eriştiklerinde büyümeleri yavaşlar ve durur.
Kuş, yılan, kaplumbağa timsah gibi hayvanlarda, yumurta içinde bulunan yavru gelişimini tamamlamadan yumurtanın dışına çıkar. Yavru gelişimini yumurtanın dışında tamamlar. Kurbağalarda yumurta içinden çıkan yavru, küçük balıklara benzer. Zamanla büyür ve ergin kurbağa olur.2. HAREKET ETME:
Canlının yer ve yön değiştirmesi olayına hareket denir. Hayvanlar; beslenme, üreme, yuva kurma, tehlikeden kaçma, avlanma, gibi nedenlerle aktif hareketler yaparlar. Balık yüzerek, kuş uçarak, çekirge sıçrayarak, yılan sürünerek, koyun, keçi, kaplan, zebra gibi hayvanlar yürüyerek ve koşarak hareket ederler. Bitkiler de; güneşe yönelme, suya yönelme, solma, çiçek açma gibi canlılık olayları için uygun hareketler sergilerler. Bitkiler, yer değiştirmeden yönelim, uzanma gibi pasif hareketler yapar.
3. BESLENME:
Canlılar hayatlarını sürdürmek için enerjiye ve bu nedenle de besinlere ihtiyaçları vardır. Enerji ihtiyaçlarını besinlerden karşılarlar. Canlıların bazıları hazır besinle beslenir.Yaşamlarını sürdürmek için dışarıdan besin alır. Hayvanlar besin ihtiyaçlarını bitkilerden ve başka canlılardan karşılarlar. Bitkiler ise ihtiyaç duydukları besini güneş ışığını kullanarak kendileri üretirler. Dışarıdan hazır besin almazlar.
4. SOLUNUM:
Tüm canlılar solunum yaparlar.Canlıların yaşamlarını sürdürmek için ihtiyaç duydukları enerji, besinlerde depo edilmiştir. Besinlerde depo edilen bu enerjinin açığa çıkarılması için canlının solunum yapması gerekir. Canlıların çoğu besinlerden enerji sağlamak için oksijen kullanır. Canlıların soluk alıp verme organları farklılık gösterir. Karada yaşayan canlıların çoğunluğunun soluk alıp verme organı akciğerlerdir. İnsan, kirpi, fare, kuş, yılan, timsah, ergin kurbağa, kirpi gibi canlılarda akciğer bulunur. Su içerisinde yaşayan canlıların çoğunluğunun soluk alıp verme organı solungaçlarıdır. Bu canlılar suda çözünmüş oksijeni kullanırlar.
İnsanlar ve hayvanlar oksijen gazını içine çekip, karbondioksit gazını dışarı vererek solunum yaparlar. Bitkilerde soluk alıp verme organı yapraklardır. Bitkiler gündüzleri karbondioksit alıp, oksijeni vererek, geceleri ise oksijen alıp karbondioksit vererek solunum yapar.
5. ÇOĞALMA(ÜREME):
Her canlı belirli bir olgunluğa eriştikten sonra neslini devam ettirmek için kendine benzer yavrular meydana getirir. Buna üreme denir. Bitki ve hayvanların üreme şekilleri birbirinden farklıdır. Kedi, köpek, fare, tavşan, fok, su samuru, balina, yunus, inek, koyun, keçi gibi canlılar doğurarak çoğalırlar.
Yılan timsah, kurbağa, kuş, kertenkele, kaplumbağa gibi canlılar yumurtlayarak çoğalırlar.Bitkilerin bazıları tohumla çoğalırlar. Kayısı erik, elma, şeftali armut gibi meyvelerin içindeki çekirdek tohumdur. Tohumlar uygun şartlarda gelişerek yeni bitkileri meydana getirir.
6. BOŞALTIM YAPMA:
Canlıların vücutlarında yaşamsal faaliyetler sonucunda zararlı atıklar oluşur. Zararlı atıkların çeşitli yollarla vücuttan atılmasına boşaltım denir. Canlıların boşaltım organları farklılık gösterir. Koyun, at, kedi, inek, zürafa gibi gelişmiş hayvanlarda boşaltım organı böbreklerdir.
Bitkilerde boşaltım organı yapraklardır. Zararlı atıklar yapraklarda birikir. Bu zarlı atıklar yaprağın sararıp dökülmesiyle dışarı atılır. Terleme yoluyla topraktan alınan fazla suyun dışarı atılması da yapraklarda gerçekleşir.
7. UYARTI ALABİLME VE TEPKİ VERME:
Her canlı dışarıdan gelen ışık, ses gibi etkiler karşısında tepki verir. Canlıların göstermiş olduğu bu ani tepkiye irkilme denir. Hayvanların uyartılara verdiği tepkiler daha hızlı ve daha çoktur.Kuyruğuna basılan kedi miyavlar, kediyi gören fare kaçar veya saklanır. Hızla kendine doğru koşan köpeği gören bir çocuk korkarak kendini korumaya çalışır. Bitkiler de irkilme hareketi yapar. Küstüm çiçeğinin yapraklarına dokunulduğunda yaprakları kapanır.Bitkiler ve hayvanlar çevrelerinden gelen uyartılara farklı tepkiler verir. Böcekkapan bitkisi üzerine böcek konduğu zaman kapanır.
İnsanlarda çevrelerinden uyartı aldıklarında tepki verirler. İğne batan elin çekilmesi, karanlıktan aydınlık ortama çıkılında göz bebeğinin küçülmesi, öksürme, hapşırma ve gülme uyartılara verilen tepkilerdendir. Akşam Sefası Küstüm çiçeği Bitkiler; su ışık ve sıcaklık gibi etkilere tepki gösterirler.Örneğin, güneş ışığı ayçiçeği için bir uyartıdır. Ay çiçeği çiçeklerini ve yapraklarını güneş ışığına çevirerek tepki verir. Böcekkapan bitkisinin kapan yapraklarına böcek konduğunda yapraklarının aniden kapanması, bitkilerin uyartılara verdiği hızlı tepkilerdendir.
Açıklama:
