Witaj na Kalademi.me, gdzie możesz uzyskać szybkie i dokładne odpowiedzi dzięki pomocy ekspertów. Farklı alanlardaki uzmanlardan güvenilir çözümler bulmak için soru-cevap platformumuzu kullanın. Sorularınıza hızlı ve güvenilir çözümler bulmak için deneyimli uzman topluluğumuzdan faydalanın.
Sagot :
Merhaba!<3
Fiilimsi
▪Fiilimsi ya da eylemsi, fiillerden türemelerine karşın fiilin bütün özelliklerini göstermeyen; cümle içerisinde isim soylu sözcükler gibi kullanılan fiil soylu kelimelerdir.
▪Türkçede fiilimsiler, fiillere yapım ekleri ekleyerek oluşturulur.
Fiilimsiler 3'e ayrılır;
- İsim fiil
- Sıfat fiil
- Zarf fiil
1) İsim Fiil
▪İsim-fiil, mastar veya eylemlik, fiillerin cümlede isim görevinde kullanılan hâli. Türkçedeki üç fiilimsi grubundan biridir.
▪Fiil kök veya gövdelerine -me, -mek veya -iş mastar eklerinin getirilmesiyle oluşturulur. Bu eklerde ses uyumlarına göre gerekli değişiklikler yapılır.
- Kardeşim okumayı öğrendi.
- Bu bakışından hoşlanmadım.
- Yarın okula gitmek istemiyorum.
☆İsim-fiil eki -me ile olumsuzluk eki -me ile karıştırılmamalıdır:
- Sabahları koşmayı severim. (isim-fiil)
- Çocuklar, koridorlarda koşmayın! (emir kipinde fiil. "-ma" olumsuzluk ekidir.)
☆Ancak olumsuzluk ekinin ardından isim-fiil eki gelebilir:
- Yarın sizinle gelmemeyi tercih ederim. (ilk -me olumsuzluk eki, ikincisi isim-fiil eki)
▪"dokuma", "görüş", "dondurma", "sarma" gibi bazı sözcükler fiil kökenli olmakla birlikte kalıcı olarak isme dönüşmüşlerdir. Ancak cümlede fiil anlamlarını yitirmeden kullanılırlarsa mastar görevindedirler.
- En sevdiğim yemek zeytinyağlı sarmadır. (isim)
- Çocuk alçalan uçurtmanın ipini çabucak sarmaya çalışıyordu. (isim-fiil)
- Kasabamızda yeni bir dokuma atölyesi açıldı. (isim)
- Yıpranmış elleriyle dokumaya devam eden yaşlı kadın, gençlere taş çıkartıyordu. (isim-fiil)
2) Sıfat Fiil
▪Sıfat-fiil, ortaç veya partisip; bir fiilin cümlede sıfat görevinde kullanılan hâli. Türkçedeki üç fiilimsi grubundan biridir.
▪Fiillerin sonuna sıfat-fiil ekleri olan -en, -esi, -mez, -ar, -di(k), -di(ği), -ecek ve -miş getirilerek oluşturulur ve kısaca anası mezar dikecekmiş şeklinde formülize edilir.
▪Sıfat-fiiller kendinden sonraki kelimelerle birlikte sıfat tamlaması oluşturur.
- Bastığın yerleri "toprak" diyerek geçme, tanı! (Mehmet Akif Ersoy)
- Gelecek yıl işe başlayacak.
- Haşladıktan sonra, suyu iyice süzülmüş sebzeleri kâseye boşaltıyoruz.
- Okuldan sonra koşar adım yanıma geldi.
- Polisler olası kazaları önlemek için kontrolü sağlıyorlardı.
- Salonda hep bildik yüzler vardı.
☆Bunların haricinde bazı ağızlarda kullanılan ve -meli eki ile yapılan sıfat-fiiller de vardır.
- öğmeli güzel (övülecek güzel)
☆Bazı fiillerle birlikte -mekli hâlinde kullanılan ek de -meli ekinin değişikliğe uğramış hâlidir:
- ağlamaklı çocuk
▪Adlaşma, aslen isim olmayan bir kelimenin cümlede isim görevinde kullanılmasıdır. Sıfat-fiiller, arkalarından bir isim gelmediğinde -tıpkı sıfatlar gibi- adlaşırlar
- Sinirli olduğu her hâlinden anlaşılıyor.
- Toplantıya gelmeyeceğini biliyordum.
- Yoldan geçenleri gözlüyordu.
☆Bazı sıfat-fiiller kalıcı olarak isme dönüşür. Bu durum "yaygın" olarak isim hâlinde kullanılmalarından ve sözlüklerde yer almalarından anlaşılabilir.
- Eve gelirken bir tanıdığa rastladım.
- Geçmişte yaşanan olaylardan ders almalıyız.
- Gelecekte insanlar hiçbir cihaz kullanmadan haberleşebilecekler.
- Ne güzel yaratmış seni Yaradan. (Neşet Ertaş)
3) Zarf Fiil
▪Zarf-fiil, bağ-fiil, ulaç veya gerundium bir fiilin cümlede zarf (belirteç) görevinde kullanılan hâli.
▪Türkçedeki üç fiilimsi grubundan biridir.
▪Fiillere -esiye, -ip,ıp -meden, -ince, -ken, -eli, -dikçe, -erek, -ir … -mez, -diğinde, -e … -e, -meksizin, -cesine eklerinin getirilmesiyle oluşturulur.
▪Bu ekler, Türkçedeki ses uyumlarına veya ağızlara bağlı olarak, değişiklik gösterebilir.
☆Zarf-fiiller, fiil kök ve gövdelerine getirilen eklerle geçici olarak zarf oluşturur ve çekim eki almaz. Çoğunlukla yükleme yöneltilen "nasıl" veya "ne zaman" sorularının yanıtıdır.
- Ancak çok çalışarak başarılı olabilirsin.
- Arkadaşın gelince misafir odasında çalışın.
- Bu mülakat için ölesiye hazırlandım.
- Futbolcular, mola almaksızın antrenman yapıyorlar.
- Geçerken bizim eve mutlaka uğra.
- Görüşmeyeli nasılsın?
- İmtihandan hemen sonra güle oynaya evine gitti.
- Kağnı ite kaka ilerliyordu.
- Misafirin bardağı boşaldıkça çayını tazelemek yaygın bir gelenektir.
- Ödevin bitince parkta buluşalım.
- Önce eve uğrayıp daha sonra bize gelecekmiş.
- Polisler olay yerine vardığında suçlular çoktan kaçmıştı.
- Yaz gelende çıkam yayla başına. (Faruk Kaleli)
- Yemeğimi bitirir bitirmez gelirim.
- Yemek vakti gelmeden ödevini bitir.
- Yorgunluktan yığılıncaya dek koştum.
☆Bazı zarf-fiil eklerinden önce kip ekleri gelir
- Çocuk uçarcasına koşuyordu. ("uçar" geniş zaman kipi)
- Oraya kadar gitmişken teyzeni de ziyaret et. ("gitmiş" öğrenilen geçmiş zaman kipi)
☆Yaygın olarak kullanılan bazı zarf-fiiller kalıcı olarak zarfa dönüşür:
- Ailece gittiğimiz piknikte doyasıya eğlendik.
- Yumurtaları bakkaldan veresiye satın aldım.
_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
"Bazı şeyler bağımlılık yapıyor, mesela sen..."
#PlatonKızı^^ Rəhbər øptişimm
#Kay§u
Merhaba
Fiilimsiler: Fiillerden belirli eklerle türetilen ve fiiller gibi çekimlenemeyen, ancak fiiller gibj olumsuz şekilleri olan, cümlede isim, sıfat ve zarf görevindedir.
Fiilimsi Özellikleri:
- Fiil kökünden oluşur.
- Fiil köklerine gelen eklerle yapılır.
- ma/ne ekiyle olumsuz halde kullanılır.
- Kip ve kişi ekleri almaz.
- İsim, sıfat ve zarf görevindedirler.
Fiilimsiler 3'e ayrılır:
- İsim Fiil
- Sıfat Fiil
- Zarf Fiil
1) İsim Fiil: ma/me/ış/iş/uş/üş/mak/mek ekleriyle yapılır.
Şifresi mayışmak olarak kodlanır.
Örnekler:
- Onunla görüşmeyi bende çok istiyorum. (Görüşmek kelimesi fiilimsidir ve aynı zamanda isim fiildir. Çünkü isim fiiller ış-iş-uş-üş eklerini alırlar. Bu kelimede ise üş ekini almıştır.)
- Giderken bana sarılışını unutamıyorum. (Sarılışını kelimesi fiilimsi ve isim fiildir. Çünkü ış ekini aldı.)
- Okulların açılmasını dört gözle bekliyoruz. (Açılmasını kelimesi fiilimsi ve isim fiildir. Bu kelime ma ekini almıştır. Bu ek ise isim fiil görevindedir.)
- Okuldan ayrılmak hepimize zor gelmişti.(Ayrılmak kelimesi fiilimsi ve isim fiildir. Çünkü mak eki aldığı için. mek/mak eki isim fiil görevindedir.)
- Bal bal demekle ağız tatlanmaz.(Demekle kelimesi fiilimsi ve isim fiildir. Çünkü mek eki almıştır. mak/mek eki isim fiilin ekleridir.)
Kalıcı Ad: Bazı kelimeler, isim fiil ekleriyle türediği halde zamanla isimleşmiş, fiilimsi özelliğini kaybeder. Bu tanıma kalıcı ad denir.
Örnekler:
- Elindeki kazmayı bırakır mısın?(Kazma kelimesi kalıcı isimdir.)
- Annem ile sarma sardık.(Sarma kelimesi kalıcı isimdir.)
- Yaz gelsin de dondurma yiyelim.(dondurma kelimesi kalıcı isimdir.)
- Orhan'ın görüşlerini beğendik.(Görüşlerini kelimesi kalıcı isimdir.)
2) Sıfat Fiil: Fiillere an/en/ası/esi/mez/maz/r/ar/er/ır/ir/ur/ür/dık/dik/duk/dük/ecek/acak/mış/miş/muş/müş eklerini alarak yapılır. Şifresi anası mezar dikecekmiş diye kodlanır.
Örnekler:
- Okuyan insan bilgi sahibi olur. (Okuyan kelimesi sıfat fiildir. an eki almıştır.)
- Sevilesi çocukları vardı mahallemizin.(Sevilesi kelimesi sıfat fiildir. esi eki almış.)
- Dönülmez akşamın ufkundayız, vakit çok geç.(Dönülmez kelimesi fiilimsi ve sıfat fiildir. mez eki almıştır.)
- Çocukları aramadık yer kalmadı. (Aramadık kelimesi sıfat fiildir. dık eki almıştır.)
- Bu ortamda söylenecek söz değil seninki.(Söylenecek kelimesi sıfat fiildir. ecek ekini almıştır.)
- Pişmiş aşa su katılmaz.(Pişmiş kelimesi sıfat fiildir. miş eki almış.)
Adladmış Sıfat: Cümlede her zaman sıfat göreviyle kullanılmazlar. Kendinden sonra gelen ismin düşmesiyle isimleşerek oluşur.
Örnekler:
- Geç gelen öğrenciler tahtaya çıksın. (Geç gelen kelimesi sıfat fiildir. öğrenciler kelimesi ise isim fiildir.
- Geç gelenler tahtaya çıksın. (Geç gelenler adladmış sıfat oldu.)
- Son gülen insan iyi güler.(Gülen kelimesi sıfat fiil ve insan kelimesi ise isimdir.)
- Son gülen iyi güler.( Gülen kelimesi adladmış sıfat oldu.)
Not: Bazı sözcükler sıfat fiil ekleriyle türediği halde zamanla fiilimsi görevini kaybeder ve bir kavramın veya varlığın adı olur.
Örnekler:
- Yeni nesil gelecek için kaygılanıyor.(Gelecek kelimesi kalıcı isimdir.)
- Konuklara yiyecek ve içecek ikram edildi.(yiyecek ve içecek kalıcı isimdir.)
3) Zarf Fiil: Fiillere e/arak/erek/ıp/ip/up/üp/madan/meden/maksızın/meksizin/alı/eli/ınca/ince/unca/ünce/dıkça/dikçe/dukça/dükçe/r/mez/a....a/e....e/ken/dığında/diğinde/asıya/esiye ekleriyle kullanılır.
Örnekler:
- Dereli görmeden paçaları sıvama.(Görmeden kelimesi zarf fiildir. meden eki aldı.)
- Toplum, kitap okuyarak gelişir. (okuyarak kelimesi zarf fiildir. arak eki almıştır.)
- Çayları demleyip yanıma gel.(demleyip kelimesi zarf fiildir. ip eki almıştır.)
- Buraya tanışalı iki yıl oldu.(tanışalı kelimesi zarf fiildir. eli eki almıştır.)
- Havalar gün geçtikçe ısınıyordu.( geçtikçe kelimesi zarf fiildir. dikçe eki aldı.)
- Bugün gelesiye kadar odanı toplar mısın?(gelesiye kelimesi zarf fiildir. esiye eki aldı.)
Başarılar..
#OptiSınav
Hizmetimizi tercih ettiğiniz için teşekkür ederiz. Tüm sorularınıza en iyi yanıtları vermeyi taahhüt ediyoruz. Bizi tekrar ziyaret edin. Ziyaretiniz için teşekkür ederiz. Amacımız, tüm bilgi ihtiyaçlarınız için en doğru yanıtları sunmaktır. Yakında tekrar görüşmek üzere. Kalademi.me'ye güvendiğiniz için teşekkür ederiz. Daha fazla bilgi ve yanıt için geri dönün.