Cevap:
Batı’nın 14. yüzyıldan sonra hızla, bilim, teknik, felsefe, sanat vb. alanlarda ilerlemesi, İslam toplumlarının ise güçlü bir gerileme sürecine girmeleri, 19. yüzyıl ve sonrasında, İslam uluslarına mensup düşünürleri içsel bir sorgulama süreci içerisine sokmuştur. Benzer bir sorgulamanın, dıştan Batılı düşünürlerce yapıldığına da tanık olmaktayız. Bu sorgulama sürecinde, yanıtı aranan temel soru şu olmuştur: “Doğu’da, İslam toplumlarında, bir zamanlar tutunan bilim ve felsefe, neden Batı’dakine benzer toplumsal, bilimsel ve teknolojik devrime yol açmadı? Bir süre bilimin öncülüğünü yapan Doğu’da ne oldu da bilim duraklamaya başladı?” Bu sorulara hâlâ doyurucu bir yanıtın verildiğini söylemek olası değildir.
İslamî duyarlılığı ağır basan düşünürler, uygarlığı dinsel bir eksende değerlendirdiklerinden, gerilemenin nedenini İslam’dan ayrılmaya, ondan kopmaya bağlamışlardır. Kimi Batılı bilim ve uygarlık tarihçileri ise, asıl nedenin ekonomik ve toplumsal koşullarla ilintili olduğunun altını çizmişler ve Batı’nın toplumsal koşullarıyla Doğu’nunkini karşılaştırmaya girişmişlerdir.
Umarım yardımcı olmuşumdur başarılar
