Selam Dünyadaki Karadelik'im
Büyük Ünlü Uyumu: Bir sözcügü kalın ise (a-ı-o-u) eğer ince ise (e-i-ö-u) olmaktadır. Mesela örnek verelim kalem sözcügü ilk hecesi kali ama ikinci hecesi ince olduğuna göre büyük ünlu uyunu değildir. Ama sevgi sözcügü ilk ve ikinci hecesi ince olduğu için büyük ünlü uyumuna uymaktadır.
Uyarı!! ana-anne, alma-elma, kardaş-kardeş gibi sözcükler büyük ünlü uyumuna uymamaktadır.
Ünlü Düşmesi: Türkçe sözcüklerde orta hece ünlüsü vurgusuz olur ve bundan dolayida ünlü düşmesine uğrar. Mesela örnek verelim Ak ( ı ) lı / aklı (- ı ünlüsü düşmüş) bunun gibi örnek verilenebilinir.
Ünsüz Düşmesi: Eğer bir cümlede "k" sözcüğünü görürsen o cümlede ünsüz düşmesi vardır. Mesela örnek verelim Sıca ( k ) cık / sıcacık (- k ünsüzü düşmüş) veya Çabu ( k ) cak / çabucak (- k ünsüzü düşmüş)
Ünlü Türemesi: Eğer -cık eki gelirse o cümlede ünlü türemesi vardır. Mesela örnek verelim Az ( ı ) cık / azıcık (- ı ünlüsü türemiş) örnek verilebilir.
Ünsüz Türemesi: Eğer cümlede etmek sözcügü varsa o cümlede ünsüz türemesi vardır. Mesela örnek verelim affetmek kelimesinde etmek kelimesi vardır. Bu nedenle ünsüz türemesi vardır.
Ünlü Daralması: –e” veya “– a” ile biten bir sözcüğe “– yor” eki getirildiğinde bu ünlüler “– ı , – i , – u , – ü” gelenlerde bu ünlü daralmaktadır. Mesela örnek verelim Bekl(e) – yor > bekl(i) – yor / – e sesi – i sesine daralmış bu cümle örnek verilebilmektedir.
Ünlü Değişimi: Sadece sana ve bana sözcüklerinde olur. Mesela örnek verelim sen – e / sana ve ben – e / bana olmuştur.
Ünlü Yumuşamasi: (k,t,ç,p) ünsüzlerinden biri ile biten bir sözcüğe ünlü başlayan bir ek geldiğinde bu sesler (g/ğ , d , c , b) ile başlarsa bu cümlede ünlü yumusamasi olur. Mesela örnek verelim Dola(p) – ı / dola(b)ı ( p sesi b sesine yumuşamış) örnek verilebilinir.
Ünsüz Benzeşmesi: ( f,s,t,k,ç,ş,h,p) ünlüsü varsa o cümle ünsüz benzeşmesi vardır. Mesela örnek verelim Kitap – cı / kitap – çı ( c sesi ç sesine sertleşmiş örnek verilebilinir.
N- B Çatışması: Eğer n eki ve b eki gelirse m sesine değişmesine denilir. Mesela örnek verelim Penbe / pembe
Kaynaştırma Sesleri: ( y, ş, s, n ) sesleri girer ise bu cümlede kaynaştırma sesi vardır. Mesela örnek verelim Kale – n – in / n kaynaştırma sesi
Başarılar :)
