Cevap:
1.Giriş:
Sağlık denince akla ilk gelen hastalıklardır. Sağlık ve hastalık kavramını daima beraber düşünmeye alışmışızdır. Bu biçim düşünmeye o kadar alışılmıştır ki, çoğu kez sağlık sadece hastalığın olmayışı diye tanımlanır. Bu alışkanlık sonucu, sağlık sorunları denince de akla önemli veya önemsiz bir sürü hastalık adı gelir. Bu bir bakıma anlamlıdır da. Çünkü, iş verimi sorunu bir yana bırakılırsa, bizi sağlıkla ilgilendiren neden, hastalıklarla hastalıkların ve travmaların sonucudur.
Hastalıklardan hangisinin daha önemli olduğuna gelince, bu sorunun cevabı bakış açısına göre değişir. Bir hasta için kendi hastalığı gerçekte önemsiz de olsa, en önemli hastalıktır. Çalıştığı hastanenin dört duvarı dışında ne olduğunu düşünmeye alışamamış hekim için, en önemli hastalık teşhis ve tedavisi güç olan veya nadir görülen vakalardır. Ülke veya bir başka deyimle toplum için en önemli hastalığın ne olduğuna gelince; sosyal tıbbın büyük kuramcısı Alfred Grotjahn ( 1869-1931 ) hastalıkların önem sırasını saptamak için şu kuralı koymuştur:
“En çok öldüren, en çok sakat bırakan ve en sık görülen hastalıklar toplum için en önemli hastalıklardır.”(1)
2.Hastalıklar Açısından Önemli Sorunlar:
Toplumumuz için hastalıkların önem sırasını Grotjahn’ın koyduğu kural açısından değerlendirelim. Tüm Türkiye’de ölüm oranlarını gösteren en son istatistik bilgiler 1966-67 yılına aittir(2). Kırsal bölgede ölüm nedenleri için tek kaynak Etimesgut sağlık bölgesinin istatistikleri, İl ve İlçe merkezleri için de Devlet İstatistik Enstitüsü’nün yıllık yayınlarıdır(3,4). Bu üç kaynak da (Tablo:1) gösteriyor ki ülkemiz için en önemli sorun çocuk ölümleridir. İsveç’te 0-4 yaş grubunda ölenlerin tüm ölenlere oranının yüzde 1,4 olduğu gözönüne alınırsa bizdeki yüzde 51 oranının ne kadar büyük olduğu daha iyi belli olur. Bebek ölüm oranlarını diğer ülkeler ile kıyaslarsak çocuk ölümleri arasında bebek ölümlerinin en önemli sorun olduğunu görürüz (Tablo:1). Ölüm nedenlerine gelince gerek Etimesgut bölgesi istatistikleri, gerekse Devlet İstatistik Enstitüsünün topladığı veriler (Tablo:2) bir aylıktan büyük çocuklarda en önemli nedenin pnömoni, ikinci önemli nedenin enterit olduğunu göstermektedir.
Tablo:1-Türkiye’de Çocuk Ölümleri ve Diğer Ülkelerle Kayıslama
* Baz her yaşta ölenlerin toplamı, Kaynak: 2 ve 5 .
Diğer yaş gruplarına gelince; 5-44 yaşlar arası ölüm oranları, her ülkede olduğu gibi, bizde de çok düşüktür. (Tablo:3). Ülkemizde 5 yaşından yukarı nüfusta ölüm oranlarında köy ve kentler arası, köyler aleyhine, büyük fark vardır. Kentlerde ise durum, gelişmiş ülkelere çok yakındır. Ölüm nedenlerine gelince, iki istisna dışında en önemli on ölüm nedeni diğer ülkelerden farksızdır. (Tablo:4). İki istisna infeksiyon hastalıkları ve adam öldürmedir. İnfeksiyon hastalıkları arasında da, su ve besinle bulaşan hastalıklar başta gelmektedir. Belirtilmesi gereken bir diğer nokta da, ülkemizde 15-34 yaş grubunda en çok öldüren hastalıklar listesinde dördüncü sıradaki hastalığın tüberküloz oluşudur.
Açıklama:
