Açıklama:
Bu çalışmadaki amaç, Osmanlı Devleti’nde kitlesel göçlere paralel olarak şekillenen
kurumsallaşma çabalarına ve göç politikalarına yönelik bir açıklama sunmak ve bu bağlamda
Cumhuriyet öncesi dönemin birikimine ışık tutmaktır. Literatür taraması yönteminden
yararlanılarak hazırlanan çalışma, bu açıdan son yıllarda yaşadığımız büyük kitlesel göçlerin
aslında yeni bir olgu olmadığını; göç ve iskâna yönelik özel örgütlenmelerin ve politikaların
ilk olarak Osmanlı Devleti’nde hayata geçirildiğini göstermektedir. Çalışmanın bazı sonuçları
özetle şu şekilde ifade edilebilir: Osmanlı Devleti’nin dağılma döneminde meydana gelen
kitlesel göçler nedeniyle mevcut düzenlemelerin ihtiyaçlara cevap üretememesi, göç
politikalarının merkezi düzlemde belirlenmesini zorunlu hale getirmiştir. Diğer yandan
kitlesel göç akınlarının yoğunlaşması liberal göç politikalarına duyulan ihtiyacı zamanla
ortadan kaldırmış, kozmopolit nüfus politikasının terkiyle daha homojen bir nüfus politikası
izlenmeye başlanmıştır. Ayrıca göç ve iskâna yönelik politikalar, merkezi otoritenin tesisi ile
modern devletin inşasında önemli bir rol oynamıştır. Bu bağlamda gerçekleşen kitlesel göçler
siyasi, iktisadi ve toplumsal yapıda Cumhuriyet Dönemi’ni de etkileyecek önemli sonuçlara
yol açmıştır.
