parazit hastalıkları nelerdir ?
doğru düzgün yazmayanı şikayet ederim saol
Parazit Hastalıkları, Parazit Nedir
Değişik bir canlının üzerinde beslenip yaşayan ve yaşadığı canlıya zarar vererek, hastalıkların sebebi olan canlılara parazit adı verilir. Parazitler; iç ve dış parazitler olmak üzere 2 kısımdan oluşur. Bağırsak kurtları iç parazitlere, bit, kene ve uyuz etkenleri dış parazitlere en iyi örneklerdendir. Sosyo-ekonomik ve çevre koşulları iyi olmayan toplumlarda parazitler kolaylıkla yayılma imkanı sağlarlar.
Paraziter Hastalıklar
Ülkemizde çevre koşulları kötü olan yörelerimizde özellikle okul çağında yüksek oranda görülmektedir. Parazitler üzerlerindeki bulundukları canlı (konakçı) üzerine; sömürücü yani vücuda giren besleyici maddelerin parazitler tarafından tüketilmesi şeklinde olabileceği gibi, etkileri toksik yani parazitin metobolizma artıklarının insanda birikerek vücuda dağılmaları ve belirli organların üzerinde olumsuz etkileşim meydana getirmesi, mekanik yani barsak kanallarında parazitler sayıca fazla oldukları takdirde barsak lumeninin tamamen veya kısmen tıkanmasına ya da değişik büyüklükte kistler meydana getirerek, bu kistlerin bulundukları organlara değişik derecede basınç yaparak organların fonksiyonlarını etkilemesi şeklinde etki eder. Ayrıca travmatik yani parazitlerin kendileri veya larvaları organizmaya girişleri sırasında deri veya mukoza engelini aşarken bu bölgeler de travmalara yol açarlar, irkiltici ve yangı doğurucu yani, bazı parazitler enfeksiyonların başlangıç devrinde barsak mukozasında mukoza engelini aşarken bu bölgeler de travmalara yol açarlar, enfeksiyonların başlangıç devrinde barsak mukozasında akut bir irritasyon meydana getirerek şiddetli ishallere yol açarak etkide bulunurlar.
Çocuklarda Parazit
Genel olarak parazitoz belirtileri karın ağrısı, uykuda ağızdan salya akması burun kaşıntısı, uyurken diş gıcırdamasıdır. Kesin tanı dışkının mikroskobik muayenesi sonucu parazitlerin yumurta oocyte (oosit), larva veya kendilerini görmek ile olur. Çok çeşitli endo parazitler vardır. Parazitlerin çeşidine göre vücuda giriş yolu, belirtileri, tedavileri ya da kontrol yöntemleri farklılık gösterir. Ülkemizde sık görülen bağırsak parazitleri ve diğer endo parazitlerin başlıcalarını ve hastalıklarını şöyle sıralayabiliriz. Askaridler (barsak solucanı), oxyrüsler (kıl kurtlar), giardialar (amipler, hidatidoz ve miyazis) gibi. Ektoparazitlerden (dış parazit) uyuz, kene, pire ve bitler gelir.
Solucan
25-30 cm boyunda 5mm eninde uçları sivri silindir şeklinde beyazımsı renktedir. Genellikle bağırsak boşluğunda yaşar. İçinde canlı kurtçuk olan yumurtaları dış etkenlere çok dayanıklıdır. İnce bağırsakta açığa çıkan kurtçuk 2 ay içinde ergin duruma gelir. Az miktarda bulunduklarında herhangi bir semptom oluşturmazlar. Çok olduklarında zayıflık, gelişmede duraklama anemi ve mukozalarda solgunluk görülebilir. İshal belirgin belirtidir. Bazen hafif sancıda görülebilir. Bunun yanında sinirsel bozukluklar da gelişebilir, ekspirasyon (soluk verme) havası kloroform benzeri koku verir.
Kıl kurdu (Parazit Kurdu)
Ufak beyaz renkli, dışkı üzerinde hareketlidir. Boyu 0, 4-10 mm kadardır. Bağırsak çeperine tutunarak yaşar, kan, barsak epitel hücreleri ve organik maddelerle beslenir. Kalın bağırsak ve rektumda yaşarlar. Çok olduklarında enterit-ishal- ve sancı yapabilirler. Anüs çevresinde hareketleri ve yumurtalar kaşıntıya neden olurlar. Bulaşma yolu; dişi kıl kurdu geceleri anüs çevresinde yumurtalar ve kaşıntıya neden olur. Kaşıntı ile gözle görülmeyen yumurtalar giysilere, yatak takımlarına ve havaya yayılır. Aynı odada yatan kişilerde bu yumurtalar solunum ve sindirim yoluyla alınır ve tekrar aynı kişi ve diğer konakçıların bağırsaklarında oxyrüs (kıl kurdu) gelişir.
Tenya şerit (Mide Parazit)
Sestod (vücudu yassı, segmentlerden oluşan) sınıfından olan tenyalar çeşitli familyalar halinde hemen tüm evcil memeliler ve insanlarda bulunurlar. Tenya saginata insan tenyası olup yassı eni 2-7 mm olan 1500 kadar halkadan meydana gelir. Tüm halkalarıyla bağırsaklardaki boyu 5-10 metreyi bulur. Bu halkalar dışkılarıyla ya da dışkılama olmaksızın kendiliğinden dışarı çıkar. Paraziti taşıyan insanların dışkılarıyla çıkardığı şerit halkaları lağım sularıyla etrafa yayılır. Bu halkaların parçalanması sonucu otlaklara yayılan yumurtaları yiyen sığırlar paraziti vücuda almış olurlar. Bu sığırların etlerinin iyi pişirmeden yenilmesiyle parazit insanlara bulaşır. Tenyalar bağırsaklarda uzun süre kaldıklarında veya çok sayıda olurlarsa belirti (semptom) gözlenir. İştaha rağmen zayıflama, anüs etrafında kaşıntı, kramp, baş dönmesi, felç gibi sinirsel bozukluklar, kansızlık ve halsizlik gibi belirtiler başlıca semptomlar içinde gösterilir.
Kancalı kurtlar ve Parazit Hastalığı
Antikilostoma familyasına bağlı parazitler tarafından oluştururlar. En yaygınları Nekator amerikanus ve Ankilostoma duodenaledir. Kancalı kurtlar, 1, 3 cm boyunda 5mm enindedir. Kanca adı verilen vantuzlarıyla ince bağırsak mukozasına yapışırlar. Ön kısımları ince, silindir şeklinde, yüzeyleri düz pembemsi beyaz veya gri renktedir. Kan emdikleri zaman kanamaya neden oldukları için, şiddetli anemi ve kanlı ishale neden olurlar. Deride şiddetli kaşıntı ve ödem, çabuk yorulma, ateş, gelişmede gerilik de gözlenebilir belirtilerdir. Ülkemizde daha çok Karadeniz bölgesinde görülür.
Parazitler ve Kaynakları Nelerdir ?
Parazit, diğer bir canlının üzerinde veya içinde, onun zararına olarak yaşamaya alışmış canlı anlamına gelir. Parazit bu şekilde beslenmesini ve korunmasını kolayca sağlar.
Parazitlik iç ve dış parazitlik; kan, doku ve barsak parazitliği gibi değişik şekillerde olabilir. Parazitler tek hücreli veya çok hücreli olabilirler.
Parazitler doğada toprakta, suda ve bitkiler üzerinde bulunabilirlerse de, esas kaynak insan ve hayvanlara ait dışkı, idrar, balgam, cinsel organ salgıları veya kan gibi maddelerde bulunur.
Parazitler Nasıl Bulaşırlar ?
1. Kirli, sebze ve meyvelerin yenilmesi,
2.Dışkı, idrar ve diğer sıvılar ile bulaşık su ve gıdaların tüketilmesi,
3. Hastalıklı çiğ veya az pişmiş etlerin yenilmesi,
4. Kontamine toprak ve su ile çıplak derinin temas etmesi,
5. Vücudun çıplak kısımlarından ve el-ağız teması ile,
6. Kontamine çamaşır, yatak, tarak vb. eşya kullanılması,
7. Cinsel temas yolu ile
8. Bazı parazitler anneden bebeğe rahimde geçebilir.
9. Karasinek ve böceklerin taşıması veya sivrisinek sokması gibi yollarla parazitler bulaşabilmektedir.
Nasıl Hastalık Yaparlar ve Önemi Nedir?
Parazitler besin ihtiyaçlarını bulundukları organdan, bağırsaktan, hücre veya kandan sağlayarak sömürücü etki yaparlar. Bu etki sonucunda, özellikle çocuklar ile gelişme çağında olanlarda beslenme yetersizlikleri, aşırı zayıflık, kansızlık ve gelişme geriliği oluşabilir. Parazitler toksik, travmatik, mekanik, tahriş edici, eritici ve alerjik etkileri ile alyuvarlarda erime, dokularda yırtılma ve kanama; barsak yaralarında flora mikroplarının girmesiyle sekonder veya sistemik enfeksiyonlar, barsak ve safra kanallarında tıkanmalar, beyin, karaciğer, akciğer veya cinsel organların hasar ya da enfeksiyonu; kas ve dokularda erime ve alerjik hastalık tabloları oluşturabilirler.
Parazit hastalıkları doğrudan ya da dolaylı yollardan çok ciddi boyutlarda iş gücü ve verim kaybına yol açmaktadır. Bir ülkenin geleceğini olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Ülkenin turizm potansiyelinin azalmasına neden olmakta ve stratejik önem taşımaktadır.
Parazit Hastalıklarının Belirtileri Nelerdir ?
Parazitin türüne, giriş yerine, yerleştiği organ veya sisteme, vücudun bağışıklık ve savunma sistemine ya da meydana getirdiği patolojik bozukluklara göre değişir.
Ateş, halsizlik, nabız değişiklikleri, deri ve mukozalarda yara ve döküntüler ile kanın sıvısal ve hücresel yapısındaki bozulmalar genel belirtilerin başlıcalarıdır. Sinir sistemi bozuklukları baş dönmesi, kusma, hıçkırık, baş, bel ve kas ağrıları, uyuklama veya uykusuzluk, sayıklama ve çırpınmalar şeklinde ortaya çıkabilir.
