Bir olayı ve hikayeyi değil, yazarın düşünce, görüş ve gözlemlerini bildiren yazılara düşünce yazısı denir. Çeşitleri aşağıdaki gibidir:
Makale: Herhangi bir konuda bilgi vermek, bir gerçeği ortaya koymak, bir bilimsel çalışmanın sonuçlarını göstermek, bir tezi kanıtlamak veya bir düşünceyi savunmak amacıyla yazılan yazılardır. Bilimsel dergilerde vs. sıklıkla görülür.
Fıkra: Bir yazarın herhangi bir konu hakkındaki kişisel görüş, anlayış ve düşüncelerini kanıtlama gereği duymadan hoş bir üslûpla yazdığı, kısa fikir yazılarıdır. Genellikle gazetelerin köşe yazarlarının yazıları bu türdendir.
Sohbet: Bir yazarın, kişisel görüş ve düşüncelerini fazla derinleştirmeden, muhatabıyla konuşuyormuş hissini verecek bir üslûpla makale plânında yazdığı fikir yazısına denir.
Deneme: Bir yazarın kendi isteğine göre seçtiği herhangi bir konuda kesin yargılara varmadan, kişisel düşüncelerini kendi kendisiyle konuşuyormuş gibi bir üslûpla kaleme aldığı yazılara denir.
Eleştiri: Bir sanat veya düşünce eserinin (şiirin, tiyatronun, hikâyenin, romanın, resmin, heykelin, filmin...) zayıf ve güçlü yönleri göz önünde bulundurularak gerçek değerini belirleme amacıyla yapılan inceleme sonucunun anlatıldığı yazıdır. Eleştiriye konu olan eser yalın bir dille tanıtılır.
