Edebiyat Akımları( Konu Anlatımı,Çözümlü Örnekler ve Test)
BATI EDEBİYATINDA AKIMLAR
Batı edebiyatında başlayan, bizim edebiyatımıza da yansıyan akımların başlıcaiarı (ortaya çıkış sırasıyla) şunlardır: Klasisizm, Romantizm, Realizm, Natüralizm, Parnasizm, Sembolizm, Fütürizm, Dadaizm, Sürrealizm, Egzistansiyalizm...
1. KLASİSİZM (KURALCILIK):
Klasisizm, 17. yüzyılda Fransa'da ortaya çıkmıştır. 17. yüzyıl Fransa'sında feodalist bir toplumsal yapı, mutlak krallık yönetimi vardı. Öte yandan edebiyat ve kültür dili gelişmekteydi. Akademinin kuruluşuyla (1634) dilin kuralları iyice belirlenmişti.
Klasisizmin Temsilcileri:
Pierre Corneille......................Tragedya
Jean Racine..........................Tragedya
Molière................................Komedya
La Fontaine...........................Fabl
La Rochefoucault...................Özdeyiş
Boileau................................Eleştiri
Türk Edebiyatında Klasisizm :
Edebiyatımızda Divan şiiri, kuralcı dil ve söyleyişiyle klasik edebiyatla benzerlikler gösterir. Tanzimat edebiyatında; Şinasi (La Fontaine'den), Ahmet Vefik Paşa (Moliere'den) yaptıkları çeviri ve uyarlamalarla klasisizmi tanıtmışlardır.
2. ROMANTİZM (DUYGUCULUK)
Romantizm, 18. yüzyılın ikinci yarısında kla¬sisizme tepki olarak doğmuştur. Krallık rejiminin Fransız Ihtilali'yle yıkılmasından sonra, bu tarihsel olay; düşünce, sanat ve edebiyat dünyasında da etkili olmuş, romantik akım bu koşullarda ortaya çıkmıştır.
Romantizmin Temel Özellikleri :
-Romantizm; doğa ve yaşamda ne varsa korkusuzca sanata çağırmış, klasisizmin ihmal ettiği doğayı sevgiyle karşılamış; uzak ülkelerin, yerli ve yabancı törelerin tasvirine geniş yer vermiştir.
-Klasisizmde bulunmayan dekor, romantizmde önem kazanmıştır.
-Yunan mitolojisi yerine Hıristiyanlık mucizeleri ve ulusal efsaneler işlenmiş, Yunan ve Latin edebiyatları yerine çağdaş edebiyatlar örnek tutulmuş, konular tarihten ya da günlük olaylardan alınmıştır.
-Dilde sınırlama yoktur; her türlü fikir ve duygu gerekli olan sözcüklerle dile getirilmiştir.
-Taklitçilik yerine "yaratıcılık" önem kazanmıştır.
-Roman kişileri saray ve çevresinden değil, yoksul kesimden seçilmiştir.
Romantizmin Temsilcileri:
Chateaubriand............ roman, deneme, gezi yazısı
Lamartine................... lirik şiir
Victor Hugo.................şiir, dram, roman
Alfred de Vigny............şiir, roman
Alexandre Dumas Pere., roman
Shelly.........................şiir
Türk Edebiyatında Romantizm:
Romantizm, edebiyatımızda en çok Tanzimat döneminde önce çevirilerle etkili oldu. Bu etki özellikle Namık Kemal, Ahmet Mithat Efendi, Abdülhak Hamit'in yapıtlarında belirgin biçimde göze çarpar. Edebiyatımızın hemen her döneminde romantizmin etkilerine rastlamak mümkündür.
3. REALİZM (GERÇEKÇİLİK)
19. yüzyılın ikinci yarısında romantizme tepki olarak doğmuştur. Olguculuğun etkisi altında "hayal"i ve "duygu"yu yenme akımıdır. Hayal ve duygu atılınca yapılması gereken; gözlem, araştırma, inceleme gibi bilim yöntemlerine önem vermektir.
Stendhal ve Balzac'da realizmin müjdecisi, hazırlayıcısı sayılır. Bu akım, Gustave Flaubert'in "Madam Bovary" adlı romanının yayımlanmasıyla (1857) Fransa'da ve Avrupa'da yaygınlaşmıştır.
Realizmin Temel Özellikleri:
-Gözleme ve belgelere dayanır.
-Konular gerçek yaşamdan alınır; olaylar, kişiler, çevre, günlük hayatta rastlanan ya da rastlanma olasılığı bulunan olay, kişi ve çevrelerdir.
-Betimlemeye romantiklerden daha çok önem verilir; gözlem ve betimleme olayın içindeki kişilere bağlı kalır.
-Olayların, davranışların, kişilerde bıraktığı izlenimler, duygu ve düşünceler, ruhsal çözümlemeler yapılır.
Realizmin Temsilcileri:
Henore de Balzac...................... roman
H. Byle Stendhal........................ roman
Gustave Flaubert........................ roman
Guy de Maupassant................... roman, öykü
Andre Gide............................... roman
Charles Dickens ..................... roman
G. Bernard Shaw......................tiyatro
Oscar Wilde..............................roman
Mark Twain ............................. roman, öykü
Ernest Hemingway .................... roman
Jack London ............................ roman, öykü
Maksim Gorki........................... roman
Dostoyevsky............................. roman
Türk Edebiyatında Realizm:
Türk edebiyatında, Tanzimat ikinci dönem yazarlarından Samipaşazade Sezai, Nabizade Nazım ve Recaizade Mahmut Ekrem'in romanlarında realizm başladı. Edebiyat-ı Cedide'de bir amaç durumuna geldi. Bu akımdan etkilenen diğer sanatçılarımız ise Halit Ziya Uşaklıgil, Ömer Seyfettin ve Yakup Kadri'dir
