leptonlar hadronlar muonlar vs. hakkında bilgi açıklamalar ayrıntılı olsun
Bir temel bilim konusu, komşu bilim dallarından başka ne çeşit insan faaliyetlerine yardımcı olabilir? Temel bilimin belki en büyük rolü, insanın düşünce tarzını değiştirmesidir. Çağdaş fizikte görelilik ilkesi, belirsizlik ilkesi, bir teorinin yalnız gözlenebilir büyüklüklere dayanması prensibi gibi genel ve derin tabiat prensipleri felsefeye, hatta gündelik düşünce tarzımıza bile girmiş bulunuyor. Parçacık fiziğinde de, bizi hiç alışılmamış düşünce tarzlarına götürecek yeni kavramlar doğmaktadır. Onlardan dünya görüşümüzü, hatta mantığımızı etkileyecek yeni derin ilkeler çıkacağına hiç şüphe etmiyorum. Fizikçi, mantığını doğaya zorlamaya çalışmaz, düşünce tarzını doğadan öğrendiği hakikatlere göre ayarlar, doğanın hocalığını kabul ederek ondan mantığını şekillendirmesini ve yontmasını ister.
Maddeyi bıçakla kessek ve bir mikroskopta incelesek,temel öğeye benzer bir şeye hiçbir zaman ulaşamazdık. 1 mikron büyüklüğündeki parçacıkların bile bir biçimi vardır ve iç yapıları varmış gibi görünmektedir. Ama bundan daha küçük ölçeğe bıçak ve mikroskop kullanarak erişemeyiz. En sonunda bıçağın kendisi de atomlardan oluşmuştur; bu nedenle bıçağı atomlardan daha keskin yapmanın olanağı yoktur. Bıçağın ucunu incelemek istediğimiz şeylerden daha küçük olmasına gerek duyduğumuzdan aynı soruya geri döneriz.
Leptonlar Hadronlar elektron- elektron nötrinosu baryonlar muon- muon nötrinosu mezonlar tau- tau nötrinosuTemel parçacıklar
Leptonlar ve kuarklar şimdiki bilgilerimize göre en temel parçacıklardır. Yani, kendilerini oluşturan başka parçacıklardan yapılmamışlardır. Temel parçacıklar fermiyonlardır, dönüş (spin) kuantum değerleri kesirlidir (1/2 gibi). Bu parçacıklar dönüş değerleri kesirsiz (0, 1 gibi) olan bozonlar sayesinde birbirleri ile etkileşirler.
Leptonlar
Leptonlarin en çok bilineni elektrondur. Elektron şimdilik başka parçacıklardan yapılmamış olarak kabul edilmektedir. Leptonların spini (dönüş; parçacığın iç açısal momentumu) ½ ve elektrik yükleri -1 veya 0 dır. Yunanca lepton hafif parçacık anlamına gelmektedir. Şimdilik (2007de) bilinen 6 lepton vardır:
- e electron (Elektrik yük=-1)
- Ve electron-neutrino (Elektrik yük=0)
- T tau (Elektrik yük=-1)
- Vt tau-neutino (Elektrik yük=0)
- m muon (Elektrik yük=-1)
- Vm muon-neutrino (Elektrik yük=0)
Kuarklar
Temel parçacıklar içinde adını Murray Gell-Mann ve Georg Zweig tarafından alan parçacıklar kuarklardır. Kuarklarda spin ½ ve elektrik yükleri 2/3 veya -1/3 olan parçacıklardır. Şimdilik (2007de) bilinen 6 kuark vardır:
- u up (üst, elektrik yük=2/3)
- d down (alt, elektrik yük=-1/3)
- c charm (çekici, elektrik yük=2/3)
- s strange (tuhaf, elektrik yük=-1/3)
- t top (tavan, elektrik yük=2/3)
- b bottom (taban, elektrik yük=-1/3)
Hadronlar
Kuarklar ve antikuarklar bir araya gelerek hadronları oluştururlar. 3 kuarktan (veya antikuarktan) oluşan hadronlara Baryonlar (bu kelime Yunanca ağır anlamındadır), bir kuark ve bir antikuarktan oluşan hadronlara ise Mezonlar (bu kelime “Mezzo” orta sözünden gelir) denir. Baryonlar ağır, mezonlar orta ağır parçacıklardır.
