Tiroid bezi, boyunda nefes borusunun tam önünde, kelebek şekline benzeyen, hormon üretmekle görevli, 20–25 gram ağırlığında bir küçük organdır.
Tiroid bezi T3 ve T4 hormonlarını üretir. Bu hormonları etkisiyle kas, kemik, beyin ve tüm dokuların çalışmaları üzerinde etkilidir. Vücut metabolizmasının düzenlemesi gibi hayati önemi vardır. Bu nedenle tiroid bezinde ortaya çıkan sorunlar çok geniş yelpazede şikayetlere neden olur.
Tiroid bezinin çok ya da az çalışması, büyümesi ya da küçülmesi gibi her türlü hastalığı halk arasındaguatr olarak bilinir.
Tiroid bezinin çok çalışmasına hipertiroidi denir. Belirgin zayıflama, çarpıntı, sıcağa tahammülsüzlük, sinirlilik, çift görme, yerinde duramama, gözlerde büyüme ve bazı psikiyatrik belirtiler görülebilir. Hipertiroidideki göz büyümesi, göz kapaklarının gözü tam kapatamamasına egzoftalmi denir ve sigara bu şikayeti arttırır.
Tiroid bezinin az çalışmasına ise hipotiroidi denir. Ödem, belirgin halsizlik, kilo vermekte zorlanma ya da kilo alma, ciltte ve saçlarda kuruma, saç dökülmesi, kabızlık, soğuğa tahammülsüzlük, seste kalınlaşma ve yine psikiyatrik belirtiler görülebilir.
Tiroid bezinin büyümesi genel veya nodüler tarzda olabilir. Nodüller tiroid bezinin aşırı hormon yapmasına neden oluyorsa sıcak, olmuyorsa soğuk nodül diye adlandırılır. Nodüler tarzda büyümeye halk arasında iç guatr denilmektedir. Sıcak ve soğuk nodüllerin tanısı tiroid sintigrafi ile konulur. Büyük çaplı soğuk nodüller kanser riski taşımaktadır.
İyot, guatr hastalığının ortaya çıkmasını engeller. Türkiye'de 1995 yılında tüm tuzların iyotlanmasıyla Türkiye'de iyot eksikliğine bağlı guatrda azalma görüldü. Ancak malesef Karadeniz Bölgesi'nde toprak ve suda iyot eksikliği ve karalahananın tiroid hormonlarını azaltıcı etkisinden dolayı bu bölgede guatr genel olarak daha sık görülmektedir.
